Bevalangst: hoe kom je er aan en hoe kom je er af?

Maar liefst 1 op de 3 vrouwen leeft naar de bevalling toe met een mengeling van angst/spanning! Angst voor de bevalling heeft zelfs een speciale naam: perinatale angst. Helaas is gebleken dat deze angst en spanningen rond de bevalling in de praktijk vaak zelfvervullend werken. De ervaring van angst en de aanmaak van adrenaline in het lichaam die hierop volgt, veroorzaken spanning en verkramping in de spieren van het lichaam waardoor de bevalling langer duurt en pijnlijk is. Omdat vrouwen zich hier niet bewust van zijn en niet weten hoe ze deze negatieve spiraal kunnen stoppen komen veel vrouwen onnodig in moeilijkheden waaruit pijnbestrijding en medisch ingrijpen steeds vaker de enige uitweg lijken. Terwijl als je weet wat je zelf kunt doen om het natuurlijke proces van bevallen te ondersteunen, je kindje makkelijker, sneller en met minder weerstand en pijn geboren kan worden!

Angst voor de bevalling kan zich in verschillende situatie voordoen

• als je zwanger bent van je eerste kindje en je je onzeker en/of angstig voelt, omdat je niet goed weet wat je kunt verwachten.
• als je een eerdere traumatische bevalling hebt meegemaakt en je bent bang bent dat het weer zo zal gaan
• een eerdere heftige / traumatische gebeurtenis, waarbij je voor je gevoel de controle verloor. Omdat bevallen een moment is waarbij je de controle dient los te laten (en je lichaam je baby op de wereld kan zetten) kan dat de angst weer triggeren.

Uit onderzoek weten we dat 40-60% van de bevallen vrouwen in Nederland in verschillende mate lijdt dan wel ontevreden is over dingen die zich hebben voorgedaan rondom en tijdens de geboorte van hun kind. Een kleiner percentage vrouwen in Nederland (10–20%) ervaart de bevalling als traumatisch, waarvan 1-3% PTSS (post traumatische stress stoornis) ontwikkelt. Gelukkig komt hier steeds meer aandacht voor! Toch is het jammer dat er vaak pas achteraf – in plaats van voor af  – hulp en aandacht voor de moeder is. Een volle agenda, korte consulten waarin vooral technische handelingen centraal staan en het feit dat perinatale angst zich op allerlei manieren kan presenteren maken dat perinatale angst niet altijd (h)erkent wordt door zorgverleners. Daarnaast hebben ze ook niet altijd goede screeningsinstrumenten en handvatten hoe om te gaan met de angst. 

Angst in het algemeen
Allereerst is het goed om te weten dat angst in essentie een heel nuttige emotie is. Het zorgt ervoor dat we gevaar vermijden en zo onszelf beschermen. Hoewel nog niet bekend is hoe angst precies ontstaat in de hersenen, weten we wel dat de amygdala een belangrijke rol speelt bij het vormen van angst en paniek.  De amygdala krijgt bijvoorbeeld signalen binnen van wat je ziet en hoort, zoals gezichtsuitdrukkingen van andere mensen. Kijkt iedereen tijdens de bevalling erg bang? Dan zul jij je sneller bang voelen dan wanneer anderen rustig blijven.

Maar veel angstreacties zijn ingewikkelder dan het voorbeeld hierboven. Bij complexere angstreacties wordt de buitenste laag van de hersenen, de neocortex betrokken. Zo ontstaan veel ingewikkelder en gemengde emoties. Je kunt zo gedachten vormen over de onderwerpen waarvoor je bang of bezorgd bent. Of je kunt je bedenken dat het niet nodig of niet zinvol is om angstig te zijn. Maar andersom kun je ook angst krijgen van dingen waarover je alleen nog maar nadenkt, zoals over de aankomende bevalling.

De controle over, en het bijsturen van, je emoties vanuit de cortex werkt minder goed wanneer je last hebt van stress. Omgekeerd kunnen angst- en paniekklachten ook weer stress veroorzaken. Angstklachten kunnen langdurig worden doordat ze zichzelf kunnen versterken, bijvoorbeeld omdat je je zorgen maakt over je angsten. Hierdoor gaat het stressniveau in je lichaam omhoog. Als voorbeeld: Stel je bent gespannen en angstig voor de bevalling en je probeert daarom het onderwerp bevallen te vermijden. Wat je zult merken is dat iedere kleine prikkel (trigger) die gaat over bevallen je een nieuwe angstreactie bezorgd. Zo kan een negatieve spiraal ontstaan.

Angst in je zwangerschap en rond de bevalling Er zijn 5 factoren die een rol spelen in hoe jij op dit moment aankijkt tegen je zwangerschap en de aankomende geboorte (zie afbeelding). Ze bepalen samen in welke mate jij gespannen of angstig bent voor de bevalling.  Iedereen heeft te maken met deze factoren, maar het kan verschillen in welke mate je er door beïnvloed bent. De geschiedenis van vrouwen en de geboortezorg door de eeuwen heen is een collectieve erfenis waar alle vrouwen mee zijn ‘belast’. Maar heb jij als kind bijvoorbeeld veel positieve verhalen gehoord in je omgeving van andere vrouwen over hun bevallingen dan heeft dat jouw beeld ten gunste beïnvloed ten opzichte van een andere zwangere vrouw. Heb je juist veel vervelende, negatieve verhalen gehoord in je jeugd over zwangerschap en geboorte, dan heb je (helaas) wat extra bagage meegekregen.

Wat je merkt van angst voor de bevalling in je dagelijks leven
Angst, maar bijvoorbeeld ook verlies van controle is erg onplezierig om te voelen. Ons lichaam wil ons daar tegen beschermen door deze ongemakkelijke gevoelens weg te stoppen of uit de weg te gaan. Maar in het geval van een bevalling werkt dat niet, want daar kun je niet tegen vechten, noch van weg vluchten. Bovendien worden angstgevoelens sterker naarmate je ze wegduwt en het kan zijn dat je steeds vaker dingen meemaakt die dit vervelende gevoel ’triggeren’. Wat veel vrouwen zich bovendien niet realiseren is dat als ze vervelende gevoelens niet kunnen toelaten ze gevoelens van intens geluk en ontspanning ook niet kunnen toelaten. Je raakt langzaam het contact met al je gevoel en intuïtie kwijt, waardoor je bevattelijker wordt voor stress en de meningen van mensen in je omgeving. Je schiet in je hoofd en het wordt lastiger om de juiste beslissingen te nemen voor jezelf en je kindje. Veel vrouwen die dit overkomt kiezen ervoor om dan maar ‘alles over zich heen te laten komen’, met alle – vaak vervelende – gevolgen van dien.

Angst moet op een slimme manier aangepakt worden
Er zijn verschillende manieren om angst voor de bevalling te verminderen. Als je angstig bent voor de bevalling kan het in sommige gevallen helpen om meer kennis tot je te nemen. Met name als het idee van niet weten wat er gaat gebeuren en hoe je lichaam daarop reageert zorgt voor angst kan kennis je helpen. Als je houdt van controle en graag de regie wilt hebben kun je angst verminderen door je goed te informeren over alle keuzes en opties die je hebt zodat je weer overzicht en grip hebt. Ook het onderzoeken van je angsten en ze loslaten dan wel ombuigen naar vertrouwen met behulp van affirmaties kan angst en onzekerheid wegnemen. Dat werkt zo:

• Het dagelijks beluisteren van positieve affirmaties is heel effectief om je vertrouwen in het geboorteproces te vergroten en angsten te verminderen. De mooie en positief geformuleerde overtuigingen over de geboorte overschrijven naar mate je ze vaker gebruikt je eigen beperkende overtuigingen. Je kunt de affirmaties zelf schrijven, maar er zijn ook veel mooie zwangerschapsaffirmaties en zwangerschapsaffirmatiekaarten te koop. In de cursus Hypnobirthing zijn de affirmaties voor je ingesproken zodat je ze waar en wanneer jij maar wilt kunt beluisteren. Je kunt de affirmaties hier ook los aanschaffen, samen met een aantal ingesproken ontspanningsoefeningen
• Regelmatig ontspanningsoefeningen en -technieken doen helpt je om de spanning en angst die je nu ervaart los te laten en meer in het moment te zijn. En als je merkt dat je snel en diep kunt ontspannen met behulp van een bepaalde oefening of techniek geeft dat je vertrouwen dat als je dat doet je ook goed kunt ontspannen tijdens de bevalling!
• In Hypnobirthing werken we daarnaast ook met speciale luisteroefeningen (luisterscripts) waarmee je diep in jezelf (in je onderbewustzijn) op zoek gaat naar situaties, beelden en woorden die je angstig maken om ze daar vanuit een veilige plek de revue te laten passeren zonder dat het de vervelende gevoelens je kunnen raken. Door ze op te sporen, vervolgens bewust los te laten met bepaalde technieken én te vervangen door situaties, beelden en woorden die je bekrachtigen kan angst echt tot het verleden behoren. Hoe mooi zou het zijn als je je angst kan ombuigen naar beelden van jezelf waarin je heel krachtig je kindje op de wereld zet terwijl iedereen om je heen je steunt en je de ruimte geeft om te doen wat jij voelt én dat je geest dat ook echt voelt als jouw nieuwe realiteit en waarheid? Dat heeft natuurlijk een hele grote impact op hoe je je zwangerschap en straks de bevalling beleeft!

Toch merkt een groot deel van de vrouwen dat met deze aanpak niet álle angstgevoelens weg zijn. Dat komt omdat angst ‘slim’ is. Diepgewortelde angst laat zich niet zomaar wegdenken met een paar positieve affirmaties en deze angst kun je niet hardhandig oppakken en ‘eruit zetten’. Bovendien leidt de focus op en het werken aan je angst in sommige gevallen er toe leidt dat de angst (tijdelijk) groter / sterker wordt. Dat komt omdat alles wat je aandacht geeft groeit. Door het naar boven te halen en er aan te werken ervaar je tijdelijk de angst in al zijn omvang alvorens hij kan uitdoven.

Als gecertificeerd zwangerschapscoach ondersteun ik je graag met een luisterend hart, een open-mind en praktische raad en daad. Voor we aan de slag gaan gaan we in gesprek om te bepalen wat de aard van jouw angst is en hoe diepgeworteld hij zit, om er zeker van te zijn dat ik je kan helpen. Zo niet, dan kijken we samen (in mijn netwerk) wie jou beter zou kunnen ondersteunen.

regie nemen over je zwangerschap en bevall